KUMARBAZ

İnsanlar yalnızca ruletin başında değil, her yerde birilerinin elinden birşeyleri kapıyorlar ya da onun bunun sırtından kazanç sağlıyorlar.

Gerçek bir beyefendi, kaybetse bile asla heyecanlanmamalı. Parayı küçük birşey olarak kabul edip, uğrunda tasalanmaya gerek duymamalıdır.

Zorbalık insanın doğasında bulunur. İnsan acı çektirmekten hoşlanır.

Kumar oynayanlar bilirler; bir insan yalnızca sağ ve sol elindeki kağıtlara bakarak neredeyse 24 saat oyun masasında kalabilir.

Kendi parası söz konusu olduğunda, dünyada hiçbir yaratık Mademoiselle Blanche ve onun gibilerş kadar ince hesaplar yapamaz, böyle bir cimrilik sergileyemez. Ama yalnızca kendi paraları için bu kadar dikkatlidirler.

İnsan gençliğini doya doya yaşamalıdır.

Ey, kendinden hoşnut insanlar! Şu gevezeler, bilgece öğütlerini başkalarına öğretmeye ne kadar da meraklılar! Bugünk durumu bütün iğrençliği ile ne kadar iyi kavradığımı bilselerdi, olasılıkla bana öğüt vermeye dilleri varmazdı.Bana bilmediğim, yeni, ne söyleyebilirler? Hem söyleseler ne çıkar? Sorun şu ki, çemberin bir kez dönmesiyle herşey değişebiliyor.

Gerçekten de insan en iyi dostunu karşısında aşağılanmış olarak görmekten zevk alıyor. Dostluklar, genelde aşağılanmanın üzerine kurulur.

FYODOR DOSTOYEVSKI

DELİKANLI

Utanmadan kendini yazmak için alçakça kendine aşık olmalısın.

Nasıl oluyor da akıllı bir adamın dile getirdikleri kendinden daha aptalca görünebiliyor?

Bazen olaylar öyle bir gelişir ki insan hiç kopamaz.

Savunmasızların başına hep bu gelir: Yok oluşa gittiklerini bile bile giderler.

Her insanın bu gökyüzü altında görüşünü belirtmeye hakkı vardır.

Herkes dikkate alınmayı hak etmiyor.

Her kadın, ne anlatırsa anlatsın, yaşamı boyunca birilerinin boyunduruğu altına girme çabasındadır.

Gizli güçlere sahip olmak ve bunu bilincine varmak, açıkça egemenlik kurmaktan çok daha zevklidir.

Sözcüklerle dile getirilenden çok daha fazlası insanın içinde kalıyor.

İnsana, yapılacak bir şeyin yok nasıl denir? Yapılacak bir şeyin olmamasını hiç bir zaman tasavvur edemem! İnsanoğlu için çalışın ve gerisini dert etmeyin. Eğer dikkatlice bakarsak yapılacak o kadar çok iş var ki yaşam süresi buna yetmiyor!

Bir duyguyu ortadan kaldırabilmek için, yerine başka bir duygu koymak gerekir.

Neden kesinlikle soylu olmam gerekiyor? Üstelik her şey yalnızca bir an sürecekse?

Birçok güçlü insan, birilerini ya da bir şeyleri bulup ona tapınmak için doğal bir gereksinim duyar. Güçlü insan için bazen gücünü taşımak zor olur.

İnsanların kırıcı olmaları belki de daha iyi: En azından başkalarını kendilerini sevme zahmetinden kurtarıyorlar.

Yakınarak insanları onurlandırmaktansa , susmak on kat daha soylu bir davrnanıştır.

En basit şeyler, tüm derin ve aptalca düşünceler denendikten sonra görülür.

Kişilik sahibi olduktan sonra beceri,yetenek ve bilgi kendiliğinden gelecektir.

Bir 'hiç' i bile en tepeye götürebilen tek şey paradır.

Aptal insanlar her zaman gerekenden fazlasını söylerler ve bundan hoşnut olurlar.

İnsan içtenlikli olsa bile bazen tiyatrovari davranışlarda bulunabiliyor.

İdealsiz para toplumu mahva sürükler.

Yararlı olmaktan daha yüce bir şey yoktur.

İnsanlar doğaları gereği aşağılıktır ve korktuklarından dolayı severler.

Birileri dürüstlüğü vaaz ediyorsa kendisi de dürüst olmalıdır.

Ağızdan kaçırılan güzel bir düşünce, kadın için en ince iltifattan bile daha değerlidir.

Yaşamımızdaki küçük felaketler olmazsa yaşamaya değmez.

Sevgiyi hak etmek gerekir.

Herkes görevini yapsaydı ortaya herkes için yararlı bir sonuç çıkardı.

Eğer kendine saygı duyuyorsan sırdaşa gereksinim duymazsın.

Belki de bu bir düş.. Ama düşümüzü bizden almasınlar.

Sadelik, aslında kurnazlığın doruk noktasıdır.

Her insanın düşlemsel, sıradışı, yada mucize olarak gördüğü, koruduğu bir anısı, bir düşü, bir karşılaşması vardır.

En çok sevdiğin insanı en önce kırarsın.

Gülmek her şeyden önce içtenlik gerektirir.

İhtiyara mezar, ama gence yaşamak düşer.

İnsan kendi kendine eziyet eder.

Güçlü bir kişiliğin, güçsüz olana duyduğu aşk bazen eşit kişilikler arasındaki aşktan daha şiddetli. olabiliyor ve daha çok acı verebiliyor.

Tanrısız yaşamak ise gerçek bir acı.

İnsanın ruhunda hem en üstün idealleri hemde en büyük alçaklığı nasıl barındırabildiğine şaşırmışımdır. Üstelik bunu yaparken içtenliklidir.

Erkek özellikle yüce gönüllüyse, kadının tam bir kölesi olur.

Her şeyden çok üç kağıtçılık için dürüst insanlara gereksinim vardır.

İnsan yaşamında her işe ve her şeye zarar veren alışkanlık; aşırı heyecanlanmaktır.

Sözle her şey söylenebilir ya da ima edilebilir; ama cesaret edip harekete geçmek  güçlü kişilikli olmayı gerektirir.

FYODOR DOSTOYEVSKI

EZİLENLER

Dar bir konutta insanın düşüncelerinin de ne kadar daraldığını farkına vardım.

Bir güneş ışınının insan ruhuna yapabildikleri ne kadar ilginç!

Her şeyi anlıyorsun ve belleğinde kalıyor, olup bitenleri unutmuyorsun; bir de şunu anlıyorsun ki en ezik ve en son insan bile bir insandır ve senin kardeşindir.

Duygusal ve ince bir duyarlılığa sahip insanların yapısında bazen öyle bir inat ve ahlak düşkünlüğü vardır ki yalnızca başkalarının yanında değil baş başa kaldıklarında bile çok sevdikleri varlığa duygularını göstermezler, hatta yalnız kaldıklarında bunu hiç yapmazlar; yalnız ara sıra onların sevgileri, kendilerini ne kadar uzun tutmaya çalıştılarsa bir o kadar şiddetli biçimde patlayabiliyor.

Gelecekteki mutluluğumuzu bir biçimde acıyla kazanmalıyız; yeni acılarla mutluluğumuzu satın almalıyız. Acı her şeyi temizler..Yaşamda ne çok acı var!

Dürüst olan insan hiçbir şeyden korkmamalıdır.

İnsanın düşünde bile görmediği şeyler başına gelebilir.

İnsanlar başkalarının onlara verebileceklerinden fazlasını neden beklerler? Oysa bu tür insanlar düş kırıklarını sık sık yaşarlar.

Ah Vanya, hepimiz ne çok şey istiyoruz ve ne kadar da kaprisli despotlarız! Ancak şimdi görebiliyorum. İnsanın yüz anlatımından küçücük bir değişikliği bile bağışlamıyoruz oysa o kişinin yüzünün neden değiştiğini bir tek Tanrı bilir!

Kendi kendimize dert yaratıp sonra da yakınıyoruz.

Önemli olan zeka değildir, zekayı yönlendiren insan doğası, yürek soylu özellikler, gelişimdir.

Aptal olduğunun bilincine varan bir aptal, artık aptal değildir.

Yalnızca içtenlik ve dürüstlük bizi doğruca hedefe götürür.

Sana saygı duymalarını bekliyorsan her şeyden önce sen kendine saygı duymalısın.

Dürüstlükle bir çok kötülük ortadan kalkabilir.

Aşk gelip geçicidir; ama uyumsuzluk sonsuza kadar kalır.

Eğer olanakların yoksa, sorumluluklarını yerine getiremiyorsan eş olmaya da hiç bir sorumluluk üstlenmeye de hakkın yoktur. Yalnızca aşk yetmez; aşk eyleme dönüşür, oysa sen şöyle düşünüyorsun: ''benimle acı çeksen bile benimle yaşa!'' Ama bu hiç de insancıl bir davranış değil.

Seni kandırmalarına izin vermemek için yalnızca zeka yeterli değildir, bunun için yürek de gerekir.

Yüce gönüllü bir yürek acıdığı için sevebilir.

İnsanın belki de yapabileceği en büyük kahramanlık, yaşamında kendini ikinci kişi rolüyle sınırlandırmasıdır.

Eğer şöyle olabilseydi (insan doğası gereği hiçbir zaman olmaz) her birimiz hiç sıkılmadan değil insanlara, değil en yakın arkadaşlarına, kendine bile söylemeye cesaret edemeyeceği şeyleri dile getirseydik dünyaya öyle bir pis koku yayılacaktı ki hepimiz boğulacaktık.

Bir şey ne kadar erdemliyse, bir o kadar da bencilcedir.

Yaşamda her zaman her şeyin en alçakgönüllüsüyle yetinmeliyiz.

Tok açın halinden anlamaz diyorlar; ben ise şunu ekleyeceğim: bazen aç da açın halinden anlamıyor.

Çaresizliğin ve acının doğurduğu bir duyguyla bazı insanlar kendi yaralarını deşerler. çok kaybetmiş yürekler bunu sık sık yaşar.

İnsan ne kadar kurnazlık yaparsa yapsın tüm ipuçlarını gizleyemez.

FYODOR DOSTOYEVSKI

SUÇ VE CEZA (2. BÖLÜM)

Bir kişi ne kadar kurnaz ise, saçma sapan bir şey yüzünden yanılgıya düşebileceğine de o denli az ölçüde kuşku duyar. en kurnaz adamı en önemsiz bir şeyle tuzağa düşürmek gerekiyor.

Biz sonsuzluğu her zaman, anlaşılması güç çok ama çok büyük bir şey gibi tasavvur ederiz! Ama niye illa da çok büyük olsun ki? Belki de tam tersidir. İster misiniz, orası küçücük bir oda, bir köy hamamı gibi isli paslı bir yer olsun, köşelerinden salkım salkım örümcekler aksın? Al sana sonsuzluk! Kimi kez sonsuzluğun böyle olabileceğini tasavvur ediyorum.

Ona dayanma gücü veren neydi? Olasılıkla ahlaksızlık değildi? Görünüşe göre, bütün bu pislik mekanik bir biçimde yalnızca bedenine değip geçmişti; gerçek ahlaksızlığın bir damlası bile onun ruhuna yüreğine ulaşamamıştı..

İnsanın her şeyden önce özgürlüğe ve iktidara gereksinimi vardır.

Biliyor musunuz, sanırım bütün sorgu yargıçlarınca uygulanan bir hukuk kuralı, hukuki yöntem vardır? Buna göre, sorgu yargıçları ilk önce, dolambaçlı yollardan, eften püften konularla yada ciddi ama asıl dava ile ilgisi olmayan kimi sözlerle işe başlarlar. Amaç; deyim yerindeyse sanığı cesaretlendirmek yada belki dikkatini dağıtıp kuşkusunu uyutmak sonra birden, hiç beklemediği anda en tehlikeli ve korkunç soruyu bir çekiç gibi tam tepesine indirmektir. Öyle değil mi? Sanırım bu yöntem bütün çalışmalarınız da bugün bile dini bir bağlılıkla uygulanıyor.

İnsan doğası bir aynadır, hemde aynaların en saydamı! Karşısına geç ve hayranlıkla seyret!

Andrey Semyonoviç, oda haline gelmiş, yaygın kabul görmüş düşünce akımlarına posta pulu gibi yapışıp hemen onu kirleten, karikatürize eden çok sayıdaki bayağı ve sığ insanlardan biriydi.

Hem geleceğin toplumunda kavga dövüşün yeri yoktur.

Şu koşullarda doğal sayılmayan yarın bütünüyle doğal görülebilir... Her şey insanın, içinde bulunduğu koşullara bağlıdır. Koşullar her şeyi belirler. İnsan ise bir şey hiçtir.

İnsanlığa yararlı olan her şey soyludur.

Belki de, günlük yaşantımızda herkesin ve hepimizin uygulamaya zorunlu olduğumuz kimi toplumsal gelenekler ve törenlerde birçok yoksul insanın yalnızca ''başkalarından geri kalmamak'' ve o başkaları tarafından ''ayıplanmamak'' düşüncesiyle son gücünü harcayarak biriktirdikleri son kopeykalarını harcamaya iten o ''yoksullara'' özgü gurur, hepsinden de çok etkili olmuştur.
-
Sonya acıyla; ''Onun yada bunun yaşamasına karar verme hakkını bana kim verir?''

Raskolnikov genç kıza neredeyse umutla bakarak sordu:
''Demek ki beni bırakmayacaksın Sonya?''
Sonya bağırdı:
-''Hayır, hayır! Hiçbir zaman, hiçbir yerde! Hep ardından geleceğim... Senin ardından her yere geleceğim! Aman Tanrım! Oh, ne kadar mutsuzum! Neden, neden seni daha önce tanımadım? Neden bana daha önce gelmedin? Ah, Tanrım!''

Herkesin akıllı olmasını beklemeye kalkarsam bu hiçbir zaman olmayacak, insanlar değişmeyecek...Ve hiç kimse onları değiştiremeyecek...

İktidar ancak eğilip onu almak cesaretini gösterenlere verilir. Burada bir tek önemli olgu var: O da cesaret etmek! Yalnızca cesaret!

O zaman öğrenmek istediğim şey başkaydı; kolumu yöneten başka bir şey vardı: Bende herkes gibi bir bit miydim, yoksa insan mıydım? Bunu bir an önce öğrenmeliydim. Önüme çıkan engeli aşabilir miydim, aşamaz mıydım? Sınırı aşabilir miydim, yoksa aşamaz mıydım? Tir tir titreyen bir hayvan mıydım, yoksa ''hak sahibi'' bir insan mıydım?

Kimi kez, haydutların eline düşen bir adamda tıpkı böyle yarım saat boyunca ölüm korkusuyla tir tir titrer. Ama artık bıçak gırtlağına dayanınca korkusu geçer.

İş zamanda değil, sizin kendi içinizdedir. Siz bir güneş olun, herkes sizi görür. Çünkü güneş her şeyden önce güneş olmalıdır.

İnsan kesinlikle ölçüyü kaçırmak zorunda. Çünkü birincisi; birisi için ölçü dışı sayılan bir şey, başkasına doğal görülebilir; ikincisi her şeyde ölçülü olursak, gerçi çirkin bir hesaplama, o zaman bize ne yapmak kalır? Bu olmazsa, insanın beynine kurşun sıkması işten bile değil.

Seven bir kadının ne kadar çılgın ve kör olabileceğini tasavvur edebilir misiniz?

Bir genç kızın yüreğinde bu türden bir acıma duygusu uyandığında kendisi için tehlike çanları çalmaya başlamıştır. Çünkü bu durumlarda kesinlikle ''kurtarmak'' yola getirmek, diriltmek, soylu ilkelere yönlendirmek çabaları baş göstermeye başlar.

Birisiyle yeni tanıştığımızda daha düşüncesiz ve dikkatsiz davranmaktan, ağzımızdan sürekli bir şeyler kaçırmaktan kendimizi alamayız.

Dünyada açık yüreklilikten daha güç, övmekten daha kolay bir şey yoktur. Açık yürekliliğe karşı en küçük bir kuşku yaratma belirtisi doğduğu anda onun bütün varlığı dağılır ve sonucu rezalet olur. Oysa övmenin her yanı kuşkulu olsa yine de hoş görülür ve zevkle dinlenir.

Bir insan tutkudan kudurursa işini aptallıklara dökebilir.

Başarısızlığa ulaşan her şey aptalca görünür. 

Ona öyle geliyordu ki, hapishanedeki insanlar ötekilere kıyasla yaşamı daha çok seviyor, ona daha çok değer veriyorlardı.

konuşmak istediler ama sesleri yetmedi. Gözlerinde yaşlar oturmuştu. İkisi de solgun ve bitkindi. Ama bu sayrı ve solgun yüzlerde artık yepyeni bir geleceğin şafağı, yeni bir yaşamın yeniden dirilişi okunuyordu. Onlar, aşkın sayesinde yeniden doğmuşlardı. Birisinin yüreğinde diğerinin yüreği için sınırsız bir yaşam kaynağına dönüşmüştü.




FYODOR DOSTOYEVSKI

SUÇ VE CEZA (1.BÖLÜM)

Her şey insanın elindedir, insan salt korkaklık yüzünden ne fırsatlar kaçırıyor. İlginçtir, insanlar acaba en çok neden korkarlar? Atacakları yeni bir adımdan, söyleyecekleri yeni bir sözden korkarlar...

Kimi kez öyle karşılaşmalar olur ki, hiç tanımadığınız kimseye bile daha konuşmadan, ilk bakışta ansızın yoğun bir ilgi duyabilirsiniz.

Yoksulluk ayıp değil; bu bir gerçek. Sarhoşluğun da bir erdem olmadığını iyi bilirim. Ama sefalet, saygıdeğer bayım, sefalet ayıptır.

Her insanın en azından gidebileceği bir yeri olması gerek mi? Çünkü öyle anlar oluyor ki, kesinlikle bir yerlere gitmek gerekiyor.

Bize gelince, bize yalnızca ''O'' acıyabilir, yargılayabilir..Herkese acıyan, her şeyi ve herkesi anlayan acıyabilir. Yalnızca O acıyabilir...

İnsan denilen şu yaratık nelere alışmıyor ki?

Ya ben yanılıyorsam, ya insanoğlu gerçekte aşağılık değilse? Başka bir deyişle bütün insan soyu aşağılık değilse? Bu durumda, geri kalan her şey önyargı, yersiz korkular. Ve hiçbir sınır yok Olması gereken de bu!

Herhangi bir adamı, iyice tanımak içim ona karşı sabırlı ve dikkatli olmak gerekir; yoksa sonradan düzeltilmesi çok güç olan kimi yanlışlıklara düşebilir, yersiz önyargılara düşebilirsin.

Söz ile eylem aynı şey değildir.

Yine eskisi gibi dua ediyor musun; kurtarıcımıza, bizi yaratana sığınıyor musun? Yeni moda olan şu dinsizliğin senin de ruhuna girmiş olmasından korkuyorum.

Schiller'in romantik ruhlu, iyi yürekli insan tipleri de hep böyledir; inanmak istedikleri kişiyi son ana kadar tavus kuşu tüyleriyle süslerler; son dakikaya kadar iyi şeyler olmasını beklerler ve kötülüğü akıllarından bile geçirmeyi reddederler.. Madalyonun diğer yüzünde olanları sezinleseler bile asla bunu önceden ve doğrudan dile getirmezler. Kötü olasılığı düşünmek bile onların ödünü koparır. Tavuskuşu tüyleriyle süsledikleri adam, bizzat gelip de onların yakasına yapışana kadar gerçek karşısında iki elleriyle yüzlerini kapatırlar.

Bir insanın artık gidebileceği bir yeri olmamasının ne olduğunu biliyor musunuz? Her insanın hiç olmazsa gidebileceği bir yeri olması gerekmez mi?

Tamamen kendinden geçip her şeyi unutmayı, sonra da uyanıp her şeye, her şeye yeniden başlamayı istedi.

Bir yaşama karşılık, ahlaki çöküntüden, yozlaşmadan kurtarılmış binlerce yaşam.. Bir ölüme karşılık binlerce yaşam.. Hem toplumsal denge açısından şu veremli,aptal,kin dolu kocakarının yaşamının ne değeri olur?

Raskolnilov'a göre, bu, bilincin bulanıklaşması ve iradenin güçsüzleşmesi durumu tıpkı bir hastalık gibi insanı yakalar, yavaş yavaş gelişerek suçun işlenmesinden hemen önce doruk noktasına ulaşır. Bu hastalık, suç işlenirken ve de bir süre sonra -süre kişiye göre değişebilir- aynı biçimde varlığını sürdürür. Daha sonra da her hastalık gibi geçer. Ancak şu sorunun :''suçun kendisini doğuran hastalık mıdır, yoksa suçun değişik yapısı gereği gerçekleşmesi adına her zaman bir de hastalığın kendisine eşlik etmesine mi gerek duyuyor?'' yanıtını, henüz bulacak durumda değildi.

Bütün büyükşehirlerde, insanlar yalnızca zorunlu kaldıkları için değil, kimi kez kendi istekleriyle nasıl oluyor da parksız, fıskiyesiz, çamurlu, pis kokulu semtlerinde oturmayı seçebiliyorlar.

Onurlu ve duyarlı insanlar dürüstçe kendilerini anlatırken işadamları kulak kesilir ve sonra da bunu kendi çıkarları doğrultusunda kullanırlar.

Her yönüyle incelemeye kalkarsan dünyada kaç tane iyi insan kalır?

İnsana, insan olarak saygı göstermediğiniz gibi kendi kendinizi tüketiyorsunuz!

Yalan söylemeleri değil, yalanı her zaman bağışlayabilirsin... Yalan iyi bir şeydir, çünkü yalan insanı gerçeğe götürür.

Bir taşla iki tavşana nişan alırsan hiçbirini vuramazsın.

Eğer yüksek bir yerde, bir kayanın üzerinde yalnızca iki ayağını koyacak kadar daracık bir yer kalması gerekse bile, dört bir yanı okyanuslara giden uçurumlarla, karanlıklarla, sonsuz yalnızlık, bitmez tükenmez fırtınalar sürse de; o küçücük yerde ömrü boyunca, binlerce yıl,kıyamete kadar ayakta dursa bile yine yaşamın böylesi bile ölmekten iyidir. Yeter ki yaşasın, yaşasın, yaşasın! Her nasıl olursa olsun yeter ki yaşasın!... Ne yaman bir gerçek! İnsan alçaktır!

En yakınlarının beklenmedik felaketi karşısında bile insanlarda görülen garip bir sevinç duygusu vardı. En içten acıma, acısını paylaşma duygusunu taşısalar bile, hiç istisnasız her insan bu sevince kapılmaktan kendini alamaz...

Bir insanın yalan söylemeye başladığında ta nerelere kadar gelebileceğini tasavvur bile edemezsin.

Pulheria Alexandrovna kırk üç yaşında olmasına karşın, yüzü hala eski güzelliğinin izlerini taşıyordu.Sonra, ruhsal berraklığını, izlenimlerinin tazeliğini ve yüreğinin katıksız ateşini ömrü boyunca korumayı başarmış bütün kadınlar gibi yaşından çok daha genç gösteriyordu. Burada parantez içinde şunu söylemeliyiz ki bütün bu saydıklarımızı koruyabilmek yaşlılıkta bile güzel kalabilmenin biricik çaresidir.

Öyle bir sınıra gelirsin ki, onu aşamazsan mutsuz olursun; aşarsan da belki daha da mutsuz olursun!

Akıllıca davranabilmek için yalnızca akıl yetmez.

Kilitleyecek şeyleri olmayan insanlar daha mutludur, öyle değil mi?

Suç, anormal toplumsal düzene başkaldırıdır.

En eskilerden başlayarak Likürg'le, Solon'la, Muhammed'le, Napolyon'la süregelen, insanlığın bütün önderleri ve yasa yapıcıları en azından yeni bir yasa otururken, toplumun kutsal saydığı, babadan kalma eski yasaları çiğnedikleri için hiç istisnasız hepsi birer suçlu idiler. Doğal olarak bunlar kendilerine yardımı dokunduğu sürece kan dökmekten (hemde kimi zaman yasalara bağlı kalmaktan başka hiçbir suçu olmayan, tamamen masum kişilerin kanını dökmekten) hiç çekinmemişlerdir. Üstelik buradaki olağan dışı durum, bu iyilik sever kişilerin, bu insanların önderliğinden çoğunun özellikle birer kan dökücü olmalarıdır. Kısacası ben buradan şu sonucu çıkarıyorum: yalnızca büyük önderler değil, toplum içinde biraz olsun sivrilebilenler, diğer bir deyişle en küçük bir yenilik yaratma yeteneğini gösterenler doğaları gereği az yada çok kesinlikle biraz suçludurlar.

Üzülmek ve acı çekmek, büyük bilinçler ve derin yürekler için her zaman zorunludur.

FYODOR DOSTOYEVSKI

YERALTINDAN NOTLAR (2.KISIM)

Erdemli, aydın bir kişi, arada bir kendinden ölesiye nefret etmelidir, aşırı özenli kalmalıdır ki, kibirli olmaya hak kazanabilsin.

Nereye kadar dayanabilirdim?

Kimi zaman aniden, içimi bir kuşkuculuk kaplardı ve bir bakmışsınız umursamazlık dönemim başlamış (bende her şey dönem ile adlandırılabilir) ve acemiliğimle, eğretilerimle alay edip, kendi kendimi romantik olmakla suçlardım. Kah kimseyle canım konuşmak istemez kah tamamen çenem düşer, hatta konuştuğum kişiyle dostluk kurmaya  çalışırdım. Sonra da bu bayağı halim, hiç beklenmedik anda kaybolup giderdi. Aslında bu durumda, bana ait bir bayağılık yoktu, belki de okuduğum kitaplardan alıp, kendime uydurduğum yapay bir şeydi.

Tek çıkış yolum okumaktı. O zamanlar çevremde olup bitenler hiç ilgimi çekmiyordu ve saygıya değer bulmuyordum. Tüm bunların yanında içimde bir hüzün kabarıyordu; çelişkileri yaşama arzum, dayanılmaz boyutlara ulaşıp, histeriye dönüşüyordu ve ben de ahlaksızlığın içine dalıyordum.

Dayak yemeyi bile kabullenebilirdim, ama hepsi beni bir eşya gibi yolundan çekip, varlığımı umursamaz bir tavırla gitmesini bağışlayamazdım.

Ben her şeye alışabiliyordum; aslında alışamıyordum da sonuçlarına katlanmayı kabulleniyordum.

Öyle anlarım olurdu ki, mutluluktan sarhoş bir halde, kendimde, en küçük bir aşağılanmışlığın izine bile rastlamıyordum. Yemin ederim! İnanç vardı, umut vardı, aşk vardı.

Ya kahraman olacaktım ya çamurun ta kendisi, bunun ortası yoktu. İşte beni asıl bitiren düşünce tarzı da buydu; çünkü çamurda yaşarken diğer zamanlarda kahraman olabiliyordum diye kendimi avutabiliyordum.

Sıradan insanların yaptığı türden, apaçık, basit bir sefahati kabullenebilir miydim ve bunca rezilliği sineye çekebilir miydim? Hiç bir özelliği olmayan sefahat, beni baştan çıkarıp gece yarısı sokağa dökülmemi nasıl sağlayabilir?

Düşlerimde ''harikulade ve yüce şeylere sığınarak'' ne büyük aşklar yaşadım, ey Tanrım! Yeryüzünde ki hiç bir varlıkla ilişkisi olmayan ve tamamen düş gücümün ürünü olan aşklarım, beni öylesine doyuruyordu ki, sonrasında gerçeklere uygun olup olmadıklarının bir önemi kalmıyordu.

İnsanlara kolay kolay alışamıyordum, oysa onlar birbirlerine uyabiliyorlardı. Daha o gün herkesten nefret ettim ve yaralı, korku dolu gururumun arkasına saklandım. 

Unvan sahibi olmakla akıllı olmayı eş değer görüyorlardı.

Gerçek aşk birleşmeyle onurlandırılırken, ahlaksızlık doğrudan birleşmeyle başlar- utanmazca, kabaca, aşksız!

-Her evlenen mutlu olmaz, diye kestirip attı az önceki kabalığıyla.

-Elbette. Ama en kötü evlilik bile burada yaşamaktan iyidir; kıyaslanamaz bile. Üstelik aşk varsa, mutlu olmadan da yaşayabilirsin. Yaşam acısıyla, tatlısıyla güzeldir. Bu dünyada yaşamak güzel.. her şeye karşın güzel. Ama burada tutunacak hiçbir şey yok...

-Sen bana bakma. Buraya sarhoş olduğum için geldim, belki senden de kötüyüm, sana örnek olamam. -kendimi savunmak istercesine devam ettim- Hem erkekle kadın aynı değildir. Ben buraya gelip kirlenebilirim, sonrada çekip giderim olay biter. Şöyle bir silkinirim, arınırım, bir şeyim kalmaz çünkü buranın tutsağı değilim. Oysa sen, burada bir tutsaksın. Evet tutsak! Sen burada kendini de , özgürlüğünü de satıyorsun. Seni saran zincirleri sonradan koparmak istesen bile, uğraştıkça seni daha da sıkacak. Lanet olası zincirler böyledir işte. Bunu iyi bilirim. Konuşulacak daha çok şey var ama onlara girmek bile istemiyorum, çünkü büyük bir olasılıkla anlamazsın. Söylesene ev sahibesine borçlandın mı? Bak işte, diye ekledim, oysa kız yanıt vermemişti, sadece pür dikkat beni dinliyordu.Zincir bu işte. Öyle bağlayacaklar ki seni, borcunu hiç bir zaman ödeyemeyeceksin. Bu, ruhunu şeytana satmaya benzer... Belki de, şu anda sırf üzüntüden, bende çamurun içine saplanıyorum. Hani bazıları üzüntüden içer ya, bende hüzünlenip buraya geldim. Bunun neresi iyi, söyle bakalım: örneğin az önce biz... seninle birleştik ve birbirimize hiçbir şey söylemedik; sen de her şey bittikten sonra, vahşi bir incelemeye koyuldun. Bende aynısını yaptım. Sevişmek bu mudur? İnsanlar böyle mi birleşmeli? Bu rezalet başka bir şey değil!

Ailen ne kadar kötü olursa olsun düşmanın değildir; sonuçta onlar senin annen ve babandır. Yılda bir kez de olsa sana sevgi göstereceklerdir. Evinde olduğunu bileceksin.Benim bir ailem olmadı, belki o yüzden bu kadar duygusuzum.

Eğer bir baba olsaydım, yemin ederim kızımı oğullarımdan daha çok severdim.

Baba kızını her zaman anneden daha çok sever.Bazı kızlar baba evinde çok rahat yaşarlar. Ben olsam kızımı evlendirmezdim bile.

Sevgi ve aşkın olmadığı yerlerde mantık da yoktur.

İnsan iyiliği çabuk unutur ama kötülüğü unutmaz, biriktirir.

Eğer iki insan birbirlerini gerçekten seviyorlarsa aralarında olup biteni kimse bilmemeli.

Aşk tanrının bir lütfudur ve kem gözlerden uzak tutulmalıdır. Onu güzel ve kutsal kılan da budur. Söz konusu durumda eşlerin birbirlerine duydukları saygı artar ve saygı olunca herşeyi düzeltmek mümkündür. Hem bir kere, aşık olup da evlenmişlerse ve gerçek bir aşk var ise bunun tükenmesi mümkün mü? Eğer insanlar isterlerse aşkları büyüyüp güçlenebilir.

Eğer karşındaki erkek iyi yürekli ve dürüst biri ise, ne diye aşkın sona ersin? İlk heyecanların sona erdiği bir gerçektir. Ama bunun yerini daha güçlü bir duygular alacaktır. İşte o zaman insanlar tinsel bir birlik kurup, yaşamı acısıyla tatlısıyla omuz omuza yaşayacaklardır. 

Çocuktan büyük bir mutluluk olabilir mi? Çocukları sever misin Liza? Ben çok severim. Bir düşünsene: şöyle pespembe bir erkek çocuk, yapışmış göğsüne emiyor. Hangi erkek kucağında onun çocuğuyla oturan bir kadın hakkında kötü düşünebilir ki?

Aşk her şeydir, her kızın paha biçilemez hazinesidir!

Ama asıl istediğim neydi biliyor musun, hepinizin yerin dibine batması! Ne eksik ne fazla. İşte isteğim tam olarak bu. Ben erinç istiyorum. Salt beni kimsenin rahatsız etmemesi için, şu anda bile tüm dünyayı beş kuruşa satabilirim. Bana, ''çay içmekten vazgeçer misin, yoksa dünya mı batsın?'' deseler, yanıtım şu olurdu, ''dünya batsın, bende sonsuza dek çay içeyim.''

Bırakmıyorlar...iyi...iyi olamıyorum.

Bana göre sevmek, birilerinin üstünde üstünlük kurmak, zorbalığa mekan bulmaktır. Sonuçta şimdi bile sevgiyi, sevdiğimiz kişinin bize gönüllü olarak tanıdığı zorbalık hakkı olarak görürüm.

Aşağılanmak bir tür arınmadır. En keskin ve acı biçimiyle biçimlenmektir! 

Kolay elde edilmiş mutluluk mu daha iyi? Yada insanı yücelten acılar mı daha iyi?

Hepimiz yaşamdan uzaklaşmışız, her birimiz az ya da çok tökezleyerek yürüyoruz. Yaşama alışkanlığımızı öyle bir yitirmişiz ki, ara sıra gerçek hayatla karşılaştığımızda ondan iğreniyoruz.

Eğer doğrudan kendimi ele alırsam şunu belirtmeliyim ki, sizin kendi yaşamınızda yarısına dek bile gelmeye cesaret edemediğiniz konularda ben yaşamım boyunca sonuna kadar gitmişimdir. Üstelik korkaklığınıza sağduyu diyerekten kendinizi kandırıyorsunuz. Bu duruma bakılırsa ben sizden ''daha canlı'' sayılırım. Şöyle daha özenli bir düşünün! Biz bugün canlılığın nerede bulunduğunu, neyin nesi olduğunu,hangi adla çağırıldığını bile bilmiyoruz. Elimizden kitaplarımızı alarak bizi yalnız bıraksalar neye uğradığımızı şaşırırız, kayboluruz. Artık neye katılacağımızı,neye dayanacağımızı, neyi sevip, neyden nefret edeceğimizi,neye saygı duyup neyi aşılayacağımızı bilemeyiz. Bize insan olmak bile yük gibi geliyor;başka deyişle etiyle kemiğiyle insan olmaktan utanıyoruz, ayıp geliyor. Simgesel insan olacağız diye ıkınıp duruyoruz. Biz ölü doğmuşuz. Zaten uzun bir süreden beri, canlı olmayan babalar sayesinde doğuyoruz.Bundan da gittikçe daha çok hoşlanır olduk. Alışıyoruz. Yakında doğrudan düşüncelerden doğmaya başlayabiliriz. Ama bu kadar yeter. Yeraltı'ndan yazmak istemiyorum.


FYODOR DOSTOYEVSKI